TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi tarafından AFAD için geliştirilen Mobil Çığ Analiz İstasyonu, çığ riski yüksek bölgelerde anlık veri toplayarak karar vericilere gerçek zamanlı analiz imkânı sunacak. Yerli sensör teknolojisi ve güvenli veri iletim altyapısı sayesinde sistem, Türkiye’nin afet yönetiminde erken uyarı, hızlı müdahale ve proaktif karar süreçlerinde yeni bir dönemin kapılarını aralayacak.

Türkiye’nin afet risklerine karşı teknolojik kapasitesini güçlendirme hedefiyle yürütülen “Çığ Pasif Geçici-Aktif Kalıcı Önlem Yöntemleri, Ölçüm ve İzleme Sistemlerinin Geliştirilmesi” projesi kapsamında TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) önemli bir yeniliğe imza attı. AFAD için geliştirilen Mobil Çığ Analiz İstasyonu, afet yönetiminde yeni bir dönemin kapılarını aralıyor. Sistemin ilk uygulaması, çığ potansiyeli yüksek bölgelerden biri olan Dideban Dağı’nda gerçekleştirildi. Bölgede kurulan özel sensörlerle donatılmış istasyondan alınan veriler, eş zamanlı olarak mobil analiz merkezine iletilecek. Böylece çığ tehlikesi oluşmadan önce risk değerlendirmesi yapılarak karar destek mekanizmalarına güvenilir veri sağlayacak.

AFET YÖNETİMİNDE TEKNOLOJİ ODAKLI DÖNÜŞÜM

TÜBİTAK MAM tarafından geliştirilen altyapı, sadece çığ olaylarına değil, aynı zamanda heyelan, kaya düşmesi ve benzeri kütle hareketlerine karşı da kullanılabilecek esnek bir yapıya sahip. Sistem; sensör ağı, yüksek güvenlikli veri iletimi ve mobil analiz istasyonu bileşenlerinden oluşuyor. Proje yürütücüsü Sensör ve Sistem Teknolojileri Araştırma Grubu Lideri, Yüksek Mühendis Alper Seçgin, bu teknolojinin afet öncesi müdahale süreçlerindeki önemini şöyle vurguluyor: “AFAD Mobil Çığ Analiz İstasyonu, sahada kurulu sensörlerden aldığı meteorolojik, ve kar kütlesi verilerini anlık olarak analiz edebilecek. Bu sistem, yalnızca tehlikeyi tespit etmekle kalmayıp, aynı zamanda olası senaryoları da önceden hesaplayarak erken uyarı sağlayacak. Böylece, riskler henüz gerçekleşmeden müdahale kararı alınabilecek. Türkiye’nin farklı bölgelerinde aynı teknolojiyi, değişen risk koşullarına göre uyarlayabiliyoruz. Bu esneklik, sistemin ulusal ölçekte yaygınlaştırılmasına büyük avantaj sağlıyor.” Seçgin, sistemin ülke genelinde farklı afet türlerine uyarlanabilecek şekilde modüler olarak tasarlandığını da belirtiyor.

YERLİ TEKNOLOJİ İLE GÜVENLİ VE ANLIK VERİ AKIŞI

Sistemin omurgasını oluşturan veri toplama ve iletim altyapısı, tamamen yerli mühendislik çözümleriyle geliştirildi. Proje ekibinden Kıdemli Uzman Araştırmacı Aydın Özcan, bu yapının hem sahada dayanıklılığı hem de güvenliğiyle öne çıktığını belirtiyor: “Sistem, genişletilebilir bir sensör ağına sahip. Kar kalınlığı, rüzgâr hızı, sıcaklık, gibi onlarca parametreyi aynı anda izleyebilecek. Bu veriler, güvenli iletişim altyapısı üzerinden doğrudan AFAD merkezine aktarılacak. Böylece sahadaki veriler hem güvenli hem de kesintisiz şekilde merkeze ulaşacak.”

VERİYE DAYALI KARAR MEKANİZMALARIYLA AFETLERE KARŞI PROAKTİF YÖNETİM

Projenin önemli çıktılarından biri de, AFAD’ın karar süreçlerine anlık ve analiz edilmiş veri akışı sağlaması. Başuzman Araştırmacı Yusuf Öztürk, sistemin bu yönüyle klasik afet izleme yaklaşımlarından ayrıldığını ifade ediyor: “Afet yönetiminde doğru zamanda doğru bilgiye ulaşmak her şeydir. Bizim sistemimiz sahadan gelen verileri analiz ederek çığ risk raporlamaları ve erken uyarıları üretebilecek. Bu bilgiler doğrudan karar vericilerin ekranlarına aktarılacak olup, böylece olay gerçekleşmeden önlem alınabilecektir”

TÜRKİYE’NİN AFET STRATEJİSİNDE YENİ BİR ADIM

Mobil Çığ Analiz İstasyonu, TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) tarafından geliştirilen ve Türkiye’nin afet yönetiminde teknolojiyi merkezine alan proaktif yaklaşımını sahada somutlaştıracak bir sistem olarak öne çıkacak. Genişletilebilir sensör ağı, mobil yapısı ve güvenli veri aktarım altyapısı sayesinde çığ, heyelan, kaya düşmesi ve diğer kütle hareketi kaynaklı afetlerde anlık veri toplayarak analiz yapacak; risk henüz oluşmadan müdahale imkânı sağlayacak ve karar vericilerin bilimsel verilere dayalı hızlı ve doğru adımlar atmasına olanak tanıyacak. Yerli mühendislik çözümleriyle geliştirilen dayanıklı ve uzun süreli çalışma kapasitesi, sistemin farklı coğrafi ve iklim koşullarına kolayca uyarlanabilmesini sağlayacak, çok amaçlı kullanım özelliği ise sadece çığ değil diğer afet türlerinin izlenmesine de imkan tanıyacak. Tüm bu özellikleriyle TÜBİTAK MAM’ın geliştirdiği Mobil Çığ Analiz İstasyonu, Türkiye’nin afetlere karşı hazırlığını güçlendirecek, önlem temelli ve sürdürülebilir bir yönetim anlayışının sahadaki en somut örneğini temsil edecek ve ülkenin afet yönetiminde teknolojik kapasitesini bir adım daha ileriye taşıyacak.

HABER: KÜBRA AKAR