Merve Tunç
Köşe Yazarı
Merve Tunç
 

Seyirci Kalma Etkisi

1964 yılında Kitty Genovese adlı bir kadın, gece saatlerinde apartmanının önünde saldırıya uğramış hatta saldırgan tarafından bıçaklanmıştır. Saldırı anında çevredeki birçok insan tanık olmalarına rağmen Kitty'ye yardım etmek için kimse harekete geçmemiştir. Bu olaydan etkilenen John Darley ve Bibb Latane, Seyirci Kalma Teorisini ortaya atmışlar ve bunun üzerine deneyler yapmışlardır. Seyirci kalma etkisi (bystander effect), bir kişinin bir acil durum veya kriz anında yardım etmek yerine diğer insanların varlığında pasif kalma eğilimini ifade eden bir psikoloji terimidir. Bu etki, insanların toplum içindeki sosyal etkileşimlerini ve grup davranışlarını etkileyen birçok faktörden kaynaklanmaktadır. Bir acil durum anında çevrede birden fazla insan olduğunda kişiler diğerlerinin varlığından etkilenmekte bu da bireysel yardım eğilimlerini azaltmaktadır. Sorumluluğun pek çok kişiye bölündüğü düşüncesiyle kendi müdahalelerini erteleyebilmektedirler. Bunun dışında kişiler kalabalık bir ortamda diğer insanları tanımadığından ve kendilerini gözlemleyenlerin kimliklerini bilmemelerinden dolayı yardım etme konusunda daha çekingen davranabilmektedirler. Ayrıca başkaları harekete geçmiyorsa kişiler de yardım etmeyi uygun bulmayabilirler. Bir diğer sebep ise kişilerin kalabalıktan bir kişinin çoktan yardım çağırdığını düşünmüş olabilmesidir. “Nasılsa biri kesin yardım etmiştir.” şeklinde olan düşünceler yardım etmenin gerekmediği şeklinde yorumlanmaktadır ve kişi harekete geçmemektedir. Daha sonra John Darley ve Bibb Latane 1968 yılında Columbia Üniversitesi’nde öğrencilerle bir deney gerçekleştirmişlerdir. Anket doldurulan odalarda bazı öğrenciler yalnız başınayken bazı öğrenciler başka katılımcılar ile birlikteydi. O anda odaya duman verildi. Anketleri doldururken odaya göz gezdiren yalnız katılımcılar, dumanı ortalama 5 saniyeden kısa sürede fark ettiler. Odada grup hâlinde bulunan katılımcıların fark etmesiyse yaklaşık 20 saniye sürdü.  Odada yalnız çalışan öğrencilerin %75’i dumanı fark ettikten hemen sonra odayı terk etti ve durumu bir yetkiliye bildirdi. Ancak odada üçlü gruplar hâlinde çalışan öğrenciler, oda dumanla dolarken yerlerinden kımıldamadı. İlk 4 dakika içerisinde, 8 gruptaki 24 kişiden yalnızca 1 kişi odayı terk etti. Deneyin 6. dakikası bittiğinde katılımcılar önlerindeki anket kâğıdını görmekte zorlanmalarına rağmen üçlü gruptaki iki kişinin deneyi gerçekleştiren bilim insanlarıyla iş birlikçi olduğu, dolayısıyla da odayı bilerek terk etmediği durumlarda deneyden habersiz olup anketi dolduran 3. katılımcıların odayı terk etme oranı %10‘du. Haberi olmayan 3 öğrencinin bulunduğu odalarda ise dumanı bildirme oranı yalnızca %38’i buldu. Kendi yaşamları tehdit altında olsa bile katılımcılar sorumluluk almaktan kaçınmışlardı. Seyirci kalma etkisi, acil durumlar karşısında etkin müdahalelerin gecikmesine yol açabilir. Ancak bu etki, farkındalık ve eğitim gibi faktörlerle azaltılabilir. İnsanlar, seyirci kalma etkisini aşmak için farkındalık yaratmak, aktif yardım çağrılarına tepki vermek ve acil durum eğitimleri almak gibi adımlar atabilirler.
Ekleme Tarihi: 16 Mayıs 2023 - Salı

Seyirci Kalma Etkisi

1964 yılında Kitty Genovese adlı bir kadın, gece saatlerinde apartmanının önünde saldırıya uğramış hatta saldırgan tarafından bıçaklanmıştır. Saldırı anında çevredeki birçok insan tanık olmalarına rağmen Kitty'ye yardım etmek için kimse harekete geçmemiştir. Bu olaydan etkilenen John Darley ve Bibb Latane, Seyirci Kalma Teorisini ortaya atmışlar ve bunun üzerine deneyler yapmışlardır.

Seyirci kalma etkisi (bystander effect), bir kişinin bir acil durum veya kriz anında yardım etmek yerine diğer insanların varlığında pasif kalma eğilimini ifade eden bir psikoloji terimidir. Bu etki, insanların toplum içindeki sosyal etkileşimlerini ve grup davranışlarını etkileyen birçok faktörden kaynaklanmaktadır.

Bir acil durum anında çevrede birden fazla insan olduğunda kişiler diğerlerinin varlığından etkilenmekte bu da bireysel yardım eğilimlerini azaltmaktadır. Sorumluluğun pek çok kişiye bölündüğü düşüncesiyle kendi müdahalelerini erteleyebilmektedirler. Bunun dışında kişiler kalabalık bir ortamda diğer insanları tanımadığından ve kendilerini gözlemleyenlerin kimliklerini bilmemelerinden dolayı yardım etme konusunda daha çekingen davranabilmektedirler. Ayrıca başkaları harekete geçmiyorsa kişiler de yardım etmeyi uygun bulmayabilirler. Bir diğer sebep ise kişilerin kalabalıktan bir kişinin çoktan yardım çağırdığını düşünmüş olabilmesidir. “Nasılsa biri kesin yardım etmiştir.” şeklinde olan düşünceler yardım etmenin gerekmediği şeklinde yorumlanmaktadır ve kişi harekete geçmemektedir.

Daha sonra John Darley ve Bibb Latane 1968 yılında Columbia Üniversitesi’nde öğrencilerle bir deney gerçekleştirmişlerdir. Anket doldurulan odalarda bazı öğrenciler yalnız başınayken bazı öğrenciler başka katılımcılar ile birlikteydi. O anda odaya duman verildi. Anketleri doldururken odaya göz gezdiren yalnız katılımcılar, dumanı ortalama 5 saniyeden kısa sürede fark ettiler. Odada grup hâlinde bulunan katılımcıların fark etmesiyse yaklaşık 20 saniye sürdü.  Odada yalnız çalışan öğrencilerin %75’i dumanı fark ettikten hemen sonra odayı terk etti ve durumu bir yetkiliye bildirdi. Ancak odada üçlü gruplar hâlinde çalışan öğrenciler, oda dumanla dolarken yerlerinden kımıldamadı. İlk 4 dakika içerisinde, 8 gruptaki 24 kişiden yalnızca 1 kişi odayı terk etti. Deneyin 6. dakikası bittiğinde katılımcılar önlerindeki anket kâğıdını görmekte zorlanmalarına rağmen üçlü gruptaki iki kişinin deneyi gerçekleştiren bilim insanlarıyla iş birlikçi olduğu, dolayısıyla da odayı bilerek terk etmediği durumlarda deneyden habersiz olup anketi dolduran 3. katılımcıların odayı terk etme oranı %10‘du. Haberi olmayan 3 öğrencinin bulunduğu odalarda ise dumanı bildirme oranı yalnızca %38’i buldu. Kendi yaşamları tehdit altında olsa bile katılımcılar sorumluluk almaktan kaçınmışlardı.

Seyirci kalma etkisi, acil durumlar karşısında etkin müdahalelerin gecikmesine yol açabilir. Ancak bu etki, farkındalık ve eğitim gibi faktörlerle azaltılabilir. İnsanlar, seyirci kalma etkisini aşmak için farkındalık yaratmak, aktif yardım çağrılarına tepki vermek ve acil durum eğitimleri almak gibi adımlar atabilirler.

Yazıya ifade bırak !
Okuyucu Yorumları (0)

Yorumunuz başarıyla alındı, inceleme ardından en kısa sürede yayına alınacaktır.

Yorum yazarak Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve gebzehurses.com sitesine yaptığınız yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan tüm yorumlardan site yönetimi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Sitemizden en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler kullanılmaktadır, sitemizi kullanarak çerezleri kabul etmiş saylırsınız.