Travma sonrası stres bozukluğu; doğal afetler, ağır kazalar, savaşlar, ölümcül hastalıklar, fiziksel ya da cinsel taciz gibi travmatik deneyim denilen, bir insanın kendisinin ya da başkalarının hayatını ve güvenliğini tehdit eden, tehlike oluşturan veya korku yaratan herhangi bir olay yaşadıktan sonra ortaya çıkıp uzun süreli devam eden, kişiyi rahatsız eden durumdur. Bir veya birkaç travmatik durumun sonucunda, eğer bir kimse mağdur durumdaysa veya başka bir insanın başına gelen korkutucu bir olaya tanık olmuşsa, travma sonrası stres bozukluğu oluşabilir.
Travma sonrası stres bozukluğu nasıl meydana gelir?
Travma sonrası stres bozukluğunun oluşmasına bir veya birkaç travmatik olay yaşaması sebep olur. Ama travmatik bir olayın ardından travma sonrası stres bozukluğu yaşanacağı kesin olmamakla birlikte kimde ortaya çıkacağını ya da çıkmayacağını önceden söylemek mümkün değildir. Sadece travmatik bir olayı yaşamak, zorunlu olarak travma sonrası stres bozukluğunun oluşmasına yol açmaz, çünkü insanlar travmatik durumlar karşısında farklı tepkiler gösterebilirler.
Belirtileri Nelerdir?
-Tekrar yaşama
Travma sonrası stres bozukluğu yaşayan kişiler travmatik durumla ilgili anıları tekrar tekrar hatırlar veya bunlarla alakalı kabuslar görür. Bunlar yoğun duyguların ve bedensel tepkilerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Ayrıca travmatik yaşantıyı anımsatan durumlar da tehdit edici olarak algılanabilir ve kişilerde yoğun duygusal ve bedensel tepkilere yol açabilir.
-Kaçınma
Kişiler, kendilerine acı veren anılardan korunmak için travmatik olayla bağlı düşünceler ve anılar ile etkinlikler, durumlar ve kişilerden kaçınma davranışı gösterirler.
-Sürekli tehdit altında hissetme
Travmatik yaşantıdan uzun bir zaman sonra bile kişiler travmatik durumda bulunmasalar bile kendilerini travmatik yaşantıların geri gelme riski altında hissederler. Çevrelerinde sürekli olarak tehlike belirtisi olup olmadığını kontrol ederler. Devam eden tehdit altında bulunma duygusu, kişilerde ürkekliğe ve yüksek panik duygusuna yol açabilir.
Bu belirtiler travmatik yaşantılar sonrasında haftalarca devamlılığını sürdürebilir.
Travma sonrası stres bozukluğu nasıl tedavi edilir?
Travma sonrası stres bozuklukları psikoterapi ile başarılı olarak tedavi edilebilir.
Travma sonrası stres bozukluğunun psikoterapiyle tedavisinde, travma odaklı bilişsel-davranışçı terapi yaklaşımlarının ve EMDR yönteminin özellikle etkili oldukları görülmüştür. Bunlara ek olarak gerekli görüldüğünde bazı ilaçlar da kullanılmaktadır. Ayrıca çocuklarda oyun terapisi de etkili yöntemlerden biridir.