Zeka geriliği; kişinin zihinsel yaşının ortalamanın altında olması ve bundan dolayı da fiziksel yaşının beklentilerini karşılama konusunda sıkıntı yaşaması durumudur. Bu kişiler dikkat etme, algılama, hafıza, akıl yürütme, karar verme ve problem çözme becerilerinde fiziksel yaşına uygun performans sergilemekte zorlanırlar. Kendilerine uygun özel eğitim programı oluşturularak kendi performanslarının en iyisini sergilemeleri amaçlanır.
Zeka geriliğinin görülme sıklığı %1’dir. Erkeklerde görülme sıklığı kız çocuklara göre daha fazladır. Düşük sosyoekonomik düzeyde daha sık karşılaşılan bir durumdur fakat fiziksel bir nedenden kaynaklı zekâ geriliklerinde sınıfsal bir fark görülmemektedir.
Zeka Geriliği Nedenleri
-Doğum öncesi nedenler: Genetik yatkınlık oldukça önemlidir. Ailede zeka geriliği tanısı almış bir bireyin varlılığı riski artırmaktadır. Buna ek olarak kromozomal bozukluklar (Down Sendromu gibi), metabolik bozukluklar (hipotiroidi gibi), annenin gebelikte geçirdiği enfeksiyonlar (kızamıkçık, toksoplazmosis gibi), hamilelikte alkol ve madde kullanımı, hamilelikte yetersiz beslenme veya diğer gebelik faktörleri (plasenta sorunları gibi) zeka geriliğine neden olabilmektedir.
-Doğum sırasındaki nedenler: Erken doğum, düşük doğum ağırlığı, doğum travmaları (mor doğum gibi), doğum sırasında bulaşan enfeksiyonlar zeka geriliğine neden olabilmektedir.
-Doğum sonrasındaki nedenler: Travma, doğum sonrası enfeksiyonlar, uyaran eksikliği, yetersiz beslenme zeka geriliğinin nedenleri arasında görülmektedir.
Tedavi
Öncelikle zeka geriliğinin saptanmasından sonra belirli test ve ölçekler yardımıyla çocuğun zihinsel işlevlerinin düzeyi belirlenmektedir. Daha sonra çocuğun her yönden güçlü ve zayıf yönleri değerlendirilip ona uygun özel eğitim programı hazırlanmalıdır. Hazırlanan program aile ile birlikte uygulamaya konulmalıdır. Gerekli görüldüğünde ilaç desteğine de başvurulmaktadır.
Alınabilecek Önlemler
Anne adayının, hamilelik sırasındaki kontrolleri düzenli olarak yapılmalıdır. Doğum, uzman kişiler tarafından yapılmalıdır. Bebeğin aşıları ve sağlık durumu, sürekli olarak düzenli bir şekilde takip edilmelidir. Zeka geriliğine neden olabilecek kazalar, hastalıklar ve dış faktörler konusunda toplum da anne adayları da bilgilendirilmelidir. Ayrıca yaştaki ileri yaştaki hamileliklerin ve akraba evliliklerinin, zeka geriliğine neden olduğu konusunda da toplum bilgilendirilmelidir.